اثر کمبود تدریجی آب بر صفات زراعی، مورفوفیزیولوژیک و فنولوژیک ارقام نخود

دو آزمایش مزرعه ای در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی کرمانشاه و در سال 1387 در دانشگاه آزاد کرمانشاه به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. آزمایش ها به صورت بلوک های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار تنظیم شدند. تیمار های آبیاری (i1، i2، i3 و i4: به ترتیب آبیاری بعد از 70، 70?90?110?130، 70?100?130 و 130 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس a ) در واحد های آزمایشی اصلی و ارقام (هاشم و آرمان از تیپ کابلی و پیروز از تیپ دسی) در واحد های فرعی قرار داده شدند. همه واحد های آزمایشی دو بار پس از کاشت آبیاری شدند و آبیاری های بعدی طبق تیمارها اعمال شد. رقم آرمان بیشترین درصد پوشش سبز زمین و شاخص سطح برگ را در اغلب مراحل رشد و نمو نسبت به سایر ارقام به خود اختصاص داد که منجر به بیشترین وزن دانه و عملکرد دانه در واحد سطح نسبت به دو رقم دیگر گردید. بیشترین درصد پوشش سبز تحت تیمار آبی i1 به دست آمد که نتیجه آن تولید دانه های بزرگ تر و عملکرد دانه بیشتر در واحد سطح در مقایسه با تیمارهای آبی محدود شد. بیشترین شاخص های سطح برگ متعلق به تیمار آبی i1 با 46/4 ، 02/4 و 1/5 به ترتیب برای هاشم، پیروز و آرمان ثبت گردید. اما کمترین آن تحت i4 به دست آمد. از لحاظ عملکرد دانه اختلاف معنی داری بین تیمارهای i2, i1 و i3 مشاهده نشد. رقم آرمان در هر دو سال دارای عملکرد دانه در واحد سطح بالاتری بود. سرعت پر شدن دانه با طول دوره پر شدن دارای همبستگی منفی معنی داری بود (01/0?p). سرعت پر شدن دانه با عملکرد دانه و اجزای عملکرد همبستگی مثبت و معنی دار، اما با تعداد نیام های پر همبستگی منفی داشت (05/0?p). تجزیه علیت نشان داد که شاخص سطح برگ و تعداد دانه در بوته بیشترین اثر مستقیم و مثبت را روی عملکرد دانه داشتند. با تجزیه به مولفه های اصلی مشخص شد که مولفه اول عمدتا متاثر از عملکرد بیولوژیکی، محتوای نسبی آب برگ، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی، طول دوره پر شدن دانه، شاخص کلروفیل برگ، شاخص سطح برگ و دوره موثر پر شدن دانه بود. چهار عامل که بخش زیادی از تنوع داده ها را توجیه کردند، شناسایی گردیدند. این چهار عامل را می توان به ترتیب، عامل های رشد رویشی، اجزای عملکرد و عملکرد، ویژگیهای فنولوژیکی و فیزیولوژیکی برشمرد.